ตับอักเสบ เกิดจากอะไร

[siritidaphon]

ตับอักเสบ เกิดจากอะไร

ตับ เป็นอวัยวะที่อยู่ในช่องท้องส่วนบนด้านขวา ทำหน้าที่ที่สำคัญหลายอย่าง เช่น

    กำจัดสารพิษ
    มีส่วนสำคัญใน metabolism ของโปรตีน คาร์โบไฮเดรต  และไขมัน
    สร้างน้ำดี ซึ่งมีความจำเป็นในกระบวนการย่อยอาหารของร่างกาย
    เป็นที่เก็บสะสมของไกลโคเจน เกลือแร่ และวิตามิน (A, D, E, K)
    สังเคราะห์โปรตีน เช่น albumin และปัจจัยในการแข็งตัวของเลือด (Clotting factors)

ตับอักเสบ เกิดได้จากหลายสาเหตุ สาเหตุที่พบบ่อยมักเกิดจากการติดเชื้อไวรัส แต่ก็ยังมีสาเหตุอื่น ๆ ที่พบได้ เช่น จากการดื่มแอลกอฮอล์ ยาบางอย่าง สารพิษบางชนิด หรือแม้แต่การอักเสบที่เกิดจากภูมิคุ้มกันตัวเองไปทำลายตับ

 อาการ

พบได้ตั้งแต่ไม่มีอาการอะไร แต่ทราบโดยบังเอิญจากการตรวจสุขภาพ แล้วผลการทำงานของตับผิดปกติ

ต่อมาเมื่อมีการอักเสบมากขึ้น ตับถูกทำลายจนเสียหน้าที่ จะเริ่มมีอาการเบื่ออาหาร อ่อนเพลีย น้ำหนักลด

ตัวเหลือง ตาเหลือง บางคนอาจมีไข้ต่ำๆ ปวดท้องใต้ชายโครงขวาร่วมด้วย

 สาเหตุของตับอักเสบ จากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ

1.    ไวรัสตับอักเสบ A

มักมีอาการเฉียบพลัน อ่อนเพลีย มีไข้ ตัวเหลือง ตาเหลือง มักติดทางการกินอาหารที่ปนเปื้อน (Fecal oral route)

2.    ไวรัสตับอักเสบ B

มักมีอาการเรื้อรัง ค่อยเป็นค่อยไป บางครั้งไม่แสดงอาการ ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ รอยสัก เข็มฉีดยา การให้เลือด หรือแม่สู่ลูก คล้ายไวรัสตับอักเสบ C ซึ่งถ้าเรามีการคัดกรองแล้วทราบว่าผู้ป่วยรายใดเป็นพาหะ มีข้อบ่งชี้ในการกินยาต้านไวรัสตับอักเสบบี จะช่วยลดความเสี่ยงไม่ให้เกิดตับแข็ง และมะเร็งตับในอนาคตได้

3.    ไวรัสตับอักเสบ C

มักมีอาการเรื้อรัง หรือ แม้แต่ไม่แสดงอาการ รวมถึงการติดต่อก็เป็นช่องทางคล้ายกับไวรัสตับอักเสบบี ดังที่ได้กล่าวข้างต้น ความสำคัญ คือ ในปัจจุบันนี้ มียารักษาไวรัสตัวใหม่ๆ ที่สามารถรักษาโรคนี้ให้หายขาดได้ ซึ่งจะช่วยลดการเกิดผลแทรกซ้อน เช่น ตับแข็ง มะเร็งตับ เป็นอย่างมาก

4.    ไวรัสตับอักเสบ E

มักมีอาการเฉียบพลัน อ่อนเพลีย มีไข้ ตัวเหลือง ตาเหลือง มักติดทางการกินอาหารที่ปนเปื้อน (Fecal oral route) คล้ายไวรัสตับอักเสบ A มักพบในประเทศที่สุขอนามัยไม่ดี

 สาเหตุอื่น ๆ ที่พบได้ของตับอักเสบ

    การดื่มแอลกอฮอล์
    ยาบางชนิด เช่น พาราเซตามอลในขนาดสูงเกิน 10 g หรือมากกว่า 200 mg/kg ครั้งเดียว ทำให้ตับอักเสบได้ , ยาลดการอักเสบกลุ่ม NSAIDs, ยาลดไขมันกลุ่ม statins, ยากันชักบางชนิด, หรือแม้แต่อาหารเสริม ยาสมุนไพรบางตัว ก็มีรายงาน
    ภาวะไขมันแทรกตับ
    ตับขาดเลือดไปเลี้ยง (Ischemic hepatitis)
    ตับอักเสบจากภูมิคุ้มกันตัวเอง (Autoimmune hepatitis)

 การป้องกันตับอักเสบที่เกิดจากไวรัสตับอักเสบ

    จัดให้มีสุขอนามัยที่ดี หลีกเลี่ยงการดื่มน้ำที่ไม่สะอาด หรือ อาหารที่ปรุงไม่สุก ช่วยป้องกันไวรัสตับอักเสบ A, E ที่ติดเชื้อผ่านการกินได้
    ไม่ใช้เข็ม มีดโกน แปรงสีฟัน ร่วมกับผู้อื่น, ใส่ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ช่วยป้องกันไวรัสตับอักเสบ B, C ที่ติดเชื้อผ่านการสัมผัสเลือด หรือ สารคัดหลั่งได้
    วัคซีน ปัจจุบันมีวัคซีนป้องกัน ไวรัสตับอักเสบ A และ B แล้ว สำหรับคนที่มีความเสี่ยง เช่น เดินทางไปในประเทศที่มีความชุกของโรคสูง หรือ บุคลากรทางการแพทย์ที่ต้องสัมผัสเลือด หรือสารคัดหลั่ง ควรได้รับวัคซีนป้องกัน

ตับอักเสบ เกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งที่มีอาการและไม่มีอาการ การตรวจคัดกรองควรทำในผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง หรือ ตรวจเช็คสุขภาพประจำปี จะช่วยทำให้เราทราบแต่เนิ่นๆ รวมทั้งหาสาเหตุต่างๆของตับอักเสบได้ เพื่อหาทางรักษา ป้องกัน มิให้เกิดผลแทรกซ้อนที่ร้ายแรง เช่น ตับแข็ง ตับทรุด มะเร็งตับ ตามมาได้